Σύρος: “Όταν η Ερμούπολη ήταν πολιτεία, η Αθήνα ήταν… χωριό”

Όταν η Ερμούπολη ήταν πολιτεία, η Αθήνα ήταν… χωριό
«Η παλιά πόλη βρίσκεται πάνω σε έναν κώνο, σαν κομματάκι ζάχαρης» Κάπως έτσι, είδε την Άνω Σύρα η Ελίζαμπεθ Γκρόβενορ (1797-1891), όταν το 1840 επισκέφτηκε το νησί. Bέβαια, τότε, είδε, κυρίως, την παλαιά πόλη της Σύρου, γιατί η Ερμούπολη ακόμα χτιζόταν (η ανοικοδόμηση άρχισε μετά την επανάσταση του 1821 και, όταν ολοκληρώθηκε, ήταν πραγματικά ένα κόσμημα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους).

Ολόκληρη η σύγχρονη Ελλάδα θα ήταν, σήμερα, διαφορετική, αν είχε μπολιαστεί από το μεράκι και τη διορατικότητα των Συριανών, που έφτιαξαν από το μηδέν μία πόλη κόσμημα, όχι μόνο για το Αιγαίο αλλά και για όλη τη Μεσόγειο. Όπου κι αν στρέψεις το μάτι σου στο νησί, θα νοιώσεις το μεγαλείο και τη δημιουργικότητα των σύγχρονων Συριανών, κάτι που δύσκολα θα το συναντήσεις στα αστικά κέντρα του υπόλοιπου ελληνικού κράτους. Δεν πρόκειται για ένα, ακόμα, ξερό κυκλαδονήσι αλλά για το μεγαλύτερο εμπορικό, βιομηχανικό, οικονομικό κέντρο της Ελλάδας του 19ου αιώνα. Το πρώτο μεγάλο λιμάνι του ελληνικού κράτους (την εποχή, που ο Πειραιάς ήταν ψαροχώρι). Η νέα πόλη ονομάστηκε Ερμούπολη, προς τιμήν του κερδώου Ερμή (θεού του εμπορίου) και ήταν πραγματικά το εμπορικό κέντρο της μετ επαναστατικής Ελλάδας. Είναι η μόνη αμιγής νεοκλασική πολιτεία του 19ου αιώνα στην Ελλάδα. Ό,τι συνέβαινε στην Ερμούπολη, συνέβαινε για πρώτη φορά στην Ελλάδα: το 1823 ιδρύθηκε στην Ερμούπολη το πρώτο Νοσοκομείο της Ελλάδας, ενώ το 1833, ο Νεόφυτος Βάμβας, ιδρύει το πρώτο Ελληνικό Γυμνάσιο.

Την ίδια εποχή εκδίδεται στην Ερμούπολη η πρώτη ξενόγλωσση εφημερίδα που τυπώθηκε στην Ελλάδα. Είναι η «Μέλισσα», που συντάσσεται σε Ελληνικά και Γαλλικά. Η κίνηση κεφαλαίων ήταν τέτοια, που, όπως λέγεται, το πρώτο εργοστάσιο βυρσοδεψίας έκανε τζίρο 1.0000.000δρχ, όταν ο προϋπολογισμός όλης της υπόλοιπης Ελλάδας ήταν, μόλις, 900.000δρχ. Η Σύρος ήταν το μεγαλύτερο διακομιστικό κέντρο εμπορίου με την υπόλοιπη Ελλάδα, τη Ρωσία και την Ανατολή.

Εδώ ιδρύθηκε (1856) και η πρώτη σύγχρονη ναυτιλιακή εταιρεία, η «Ελληνική Ατμοπλοΐα». Στους Συριανούς ταρσανάδες ναυπηγήθηκαν πάνω από 2000 πλοία. Αργότερα εδώ θα δημιουργηθεί και το πρώτο σιδερένιο Ελληνικό Ατμόπλοιο. Γι αυτό και ο ποιητής Θεόφιλος Γκοτιέ (1811-1872) θα μείνει έκπληκτος από επίπεδο του νησιού και θα ομολογήσει ότι «Η Σύρος … είναι περίπου ο ομφαλός της Ελλάδος, η πρωτεύουσα της κομψότητας και της αρχοντιάς».
. Αποτέλεσμα αυτής της οικονομικής ανάπτυξης ήταν και η εξέλιξη στις Τέχνες και τα Γράμματα: στη Σύρο γεννήθηκε ο Εμμανουήλ Ροΐδης (1836 – 1904), που εκτός των άλλων, έγραψε και την «πάπισσα Ιωάννα», ένα από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματα της νέας ελληνικής λογοτεχνίας. Στη Σύρο γεννήθηκε (αν και έφυγε σε μικρή ηλικία) και Δημήτριος Βικέλας (1835-1908), ποιητής και πεζογράφος. Ο Βικέλας είναι, επίσης, γνωστός για τη συμμετοχή του στην αναβίωση της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα, το 1896.

Στην Ερμούπολη γεννήθηκε και ο σατιρικός ποιητής Γεώργιος Σουρής (1850- 1919) καθώς και η ποιήτρια Ρίτα Μπούμη-Παπά (1906-1984) και ο Μάνος Ελευθερίου. Βέβαια, δε θα μπορούσαμε να παραλείψουμε τον πασίγνωστο Φραγκοσυριανό (συριανός-καθολικός) λαϊκό συνθέτη, τον Μάρκο Βαμβακάρη. Στη Σύρο σπούδασε και ο Ελ. Βενιζέλος και είχε απόλυτο δίκιο, όταν έλεγε ότι στην Ερμούπολη ξαναγεννήθηκε η Ελλάδα.

read more

http://www.24grammata.com/?p=11067
................................................................................................................................................................